Ես ուսումնասիրեցի Հայկազյան բառարանի մասին գրված նյութը, որի հեղինակը հենց ինքը՛ Մխիթար Սեբաստացին էր:
Ես շատ ավելի զարմացա, երբ առաջին անգամ գրադարանում տեսա Հայկազյան բառարանը:
Զարմացա՝ տեսնելով Հայկազյան բառարանի հաստությունն ու հատորները: Զարմացա Մխիթար Սեբաստացու լեզուների իմացությամբ: Պատկերացրեք միայն բառարանում կան հետևյալ լեզուներից թարգմանաբար ներկայացվող բառեր: Կան ասորերենից, գերմաներենից, եբրայերենից, թուրքերենից, իտալերենից, լատիներենից, հունարենից, պարսկերենից, վրացերենից, տաճկերենից, սանսկրիտից, ինչպես նաև՝ ինձ համար անծանոթ երկու լեզուներից գաղդիարենից և քաղդիերենից: Կան նաև գրաբարից և բարբառներից ներկայացված բառեր:
Զարմացա, երբ կարդացի,որ մեր բոլոր բառարանների հիմքում ընկած է Հայկազյան բառարանը,այն առ այսօր ուղեցույցի դեր է կատարում:
Զարմացա, երբ կարդացի իր առաջին՝ աշխարհաբարի քերականությունը գրել է թուրքերեն, որպեսզի թուրքերենով հայերը սովորեն իրենց խոսակցական լեզուն: Պարզեցի, որ անցյալ դարի սկզբներին արևմտահայության խոսակցական լեզուն թուրքերենն էր, և բազմաթիվ հայեր կամ չեն իմացել, կամ շատ վատ են իմացել հայերեն խոսել:
Զարմացա, երբ կարդացի, որ Հայկազյան բառարանը , մատենագիտական հազվագյուտ արժեք է, ոչ միայն բառարանագիտության, այլ նաև հայագիտության զարգացման մեջ:
Զարմացա շատ զարմանալուս վրա:
Իսկ հիմա կպատմեմ, թե ինչ էր պատմում Մխիթար Սեբաստացին: Նա պատմում էր, թե ինչ դժվարություններ է ունեցել բառարանը կազմելիս: Մխիթար Սեբաստացու <<Հայկազյան բառարանի >> մասին պատմում է ինքը
Մխիթարը բառարանի մասին գրում է, թե ինչու է պատրաստել այս բառարանը, ինչ բովանդակությամբ և ինչ դժվարություններով:
Պատճառ առաջին: նշում է, որ երբ 1727թ. քերականության գիրք հրատարակեց, առաջաբանի մեջ խոստացել էր, որ բառարան պետք է պատրաստի:
Պատճառ երկրորդ: Երբ Մխիթարը հիմնեց Մխիթարյան միաբանությունը, բացի սրբության կենտրոն լինելուց, այդտեղ պիտի նաև գրքեր հրատարակվեր: Եվ նա ստեղծել է այդ բառարանը, որ գիրք տպագրելուց տարակուսանքի մեջ ընկած մարդիկ բառարանով ստուգեին կասկածելի բառերը տպագրելուց առաջ:
Պատճառ երրորդ: Նրա ազգասիրությունն է: Մխիթար Սեբաստացին շատ էր սիրում իր ազգը, և մտածելով, որ չպատրաստի այս բառարանը մեր լեզուն կվնասվի, և ազգը գնալով կկործանվի:
Դժվարությունները: Նշում է, որ դժվար է բառարան ստեղծել , երբ ձեռքի տակ չկան ուրիշ բառարաններ, սա առաջին բառարանն էր ամբողջ հայ պատմության մեջ: Եվ նրան ձեռքի տակ կար միայն Միլանում տպված հայ-լատիներեն բառարանը, որը որոշ չափով օգնել է նրան:
Բառարանի պարունակությունը: Մխիթարը տարակուսանքի մեջ էր, թե ինչ բառեր պետք է տպագրվի այս բառարանի մեջ, որպեսզի բոլոր հայերին հասկանալի լինի:
Հայ ազգը ցրված է ամբողջ աշխարհով մեկ, և նրանց օգտագործած բառերը տարբեր են: Ուստի նա տպագրել է այնպիսի բառեր, որ բոլորին, կամ գոնե մեծամասնությանը հասկանալի լինի:
Նշում է նաև, որ բառերի դիմաց <<չոր-չոր >> չի գրել, այլ <<երկար-բարակ>> բացատրել է՝ հոմանիշներով, փորձել բառը բոլոր կողմերից բացատրել:
Բառարանի մեջ նա գրել է նաև սովորական բառեր (հաց, ջուր, և այլն), որպեսզի նախ բառարանը կատարյալ լինի, ամբողջովին, երկրորդ՝ սովորական բառերի ուղղագրությունը դժվարություն էր ներկայացնում ժողովրդի համար:
Ուսումնասիրությունը կատարեց Սյուզի Եղոյանը, 9-5 դաս.
Սյուզի Եղոյան 
Շատ ապրես, Սյուզի ջան: Ուզում եմ իմանաս՝ ինձ հաճելի էր քեզ հետ աշխատել:
Ձեզ հետ նույնպես շատ հաճելի էր աշխատելը տիկին Նունե: Շատ հետաքրքիր տեղեկություններ իմացա, ու ինձ թվում է հետագայում ինձ սա շատ պետք կգա:
Իսկական Սեբաստացի ես, է՜՜՜, չդիմացար, ետ եկար… Սյուզի ջան, ուրախ եմ, որ էլի մեզ հետ ես ու այսքան ակտիվ, կեցցես…
Շաաատ մերսի ընկեր Հասմիկ ,ես էլ եմ շատ ուրախ, որ էլի վերադարձա: